لجستیک، دومین برگ برنده خلیج فارس
- مقالات و اخبار
- شنبه 10 اردیبهشت 1401
آلفونسو دو آلبوکرک، جهانگشای بزرگ پرتغالی معتقد بود: «هرکس کنترل سه «تنگه هرمز»، «جبلالطلارق» و «عدن» را در دست داشته باشد، حاکم تمام مراودات تجاری جهان خواهد بود.»؛ کسی که خود تنگه هرمز را در قرن 15 میلادی به تصرف درآورد. سالها بعد نیروهای ایرانی در دوران شاه عباس صفوی، پرتغالیها را شکست دادند و از این تنگه و خلیج فارس اخراج کردند. 10 اردیبهشت در تقویم خورشیدی، مصادف با روز آزادسازی تنگه هرمز و خلیج فارس از دست نیروهای پرتغالی است. اما چه عواملی در همه این سال ها حتی نام خلیج فارس مورد توجه دنیا قرار داده؟
بیش از ۸۰ درصد از حمل و نقل بار در جهان از طریق راههای دریایی انجام میشود؛ مسیرهایی که اهمیت نقش راهبردی در مدیریت زنجیره تامین پایدار دارد. به همین دلیل خلیج فارس و تنگه هرمز که از دومین آبراهه پرتردد دریایی در جهان است، نقش مهمی در امنیت تامین کالا و انرژی در سراسر دنیا دارند.
خلیج فارس، بزرگترین مخزن انرژی دنیا
بیش از ۶۰ درصد ذخایر نفت دنیا در خلیج فارس قرار دارد، در نظر داشته باشید که این عدد بدون توجه به تمام گرفتن ذخایر نفتی کشورهای مشرف به خلیج فارس بوده و تنها به ذخایر نفتی موجود در خود خلیج فارس اشاره دارد. البته منابع انرژی خلیج فارس به ذخایر نفتی محدود نیست و میدانهای گازی بزرگی در آن وجود دارند، به طوری که بیش از یک سوم ذخایر گاز طبیعی دنیا در خلیج فارس قرار دارد. ز مهمترین این میدانهای گازی میتوان به میدانهای گازی پارس جنوبی و شمالی اشاره کرد که در مجموع بیش از ۵.۶ درصد از ذخایر گازی دنیا را در خود جای دادهاند.
با توجه به این آمار، میتوان گفت از آنجا که یکی از عوامل تاثیرگذار بر مدیریت زنجیره تامین و لجستیک در سراسر دنیا، تامین پایدار سوخت است، شرایط خلیج فارس تاثیر مستقیم بر قیمتگذاری خدمات حملونقل و کوریری در سراسر دنیا دارد. برای مطالعه بیشتر در مورد اهمیت قیمت سوخت در صنعت لجستیک، مقاله تاثیر قیمت سوخت در صنعت لجستیک را مطالعه کنید.
تنگه هرمز یکی از شریانهای حیاتی کالا و انرژی در دنیا
تنگه هرمز تنها راه ارتباطی بین خلیج فارس و آبهای آزاد است؛ بنابراین مهمترین گذرگاه تامین انرژی جهان محسوب میشود. تنها در سال ۲۰۲۰، روزانه بیش از ۲۰ میلیون بشکه نفت از طریق تنگه هرمز جابجا شده است که بیش از ۲۰ درصد عرضه نفت در کل جهان است. این یعنی کوچکترین اختلال در جابجایی نفتکشها در تنگه هرمز منجر به نوسان شدید قیمت سوخت و اختلالات گسترده در صنعت لجستیک در سراسر جهان شود.
علاوه بر این، ارتباطات آبی آسیا و کشورهای حوزه خلیج فارس همگی از طریق تنگه هرمز انجام میشود. بنادر بسیار مهمی در خلیج فارس قرار دارند؛ بندر جبل علی، یازدهمین بندر باری دنیا از نظر ظرفیت عملیاتی یکی از همین بنادر بشمار میرود. مجموع ظرفیت این بنادر خلیج فارس بیش از ۴۰ میلیون TEU در سال است، یعنی بیش از ۵ درصد کانتینرهای باری دریایی سراسر جهان از تنگه هرمز عبور میکنند. این تنها بخشی نقش خلیج فارس، تنگه هرمز و بنادر موجود در منطقه است؛ در حالی که آمار نشان میدهد:
- ۴۰ درصد حجم نفت جابجاشده توسط نفتکشها از تنگه هرمز عبور میکند.
- تنگه هرمز، مهمترین راه آبی دسترسی به کشورهای منطقه خلیج فارس با حجم اقتصادی بالغ بر ۲۰۰۰ میلیارد دلار است.
- حجم تجارت سالانه کشورهای منطقه خلیج فارس بالغ بر ۱۲۰۰ میلیارد دلار و حجم تجارت سالانه کالا در این منطقه بیش از ۶۰۰ میلیارد دلار است.
- فرودگاه بینالمللی دوبی، پرترافیکترین فرودگاه جهان در تنگه هرمز قرار دارد.
خلیج فارس و اتصال زمینی آسیا، افریقا و اروپا
با توجه به گسترش حجم اقتصاد جهانی، ظهور قدرتهای اقتصادی بزرگی مثل چین و هند و گسترده شدن زنجیره تامین بسیاری از صنایع در سرتاسر دنیا، اهمیت راههای ارتباطی و نیاز به استفاده حداکثری از ظرفیت انواع راههای دریایی، زمینی و هوایی بیش از پیش شده است. همانطور که میدانید ایران و کشورهای همسایه به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصربهفردی که دارند به نوعی چهارراه ارتباطی آسیا، اروپا و آفریقا محسوب میشوند.
توجه داشته باشید کهموقعیت استراتژیک ارتباطی ایران و منطقه خاورمیانه صرفا محدود به حمل و نقل دریایی نمیشود؛ تمام ارتباطات زمینی بینالمللی که از طریق کریدورهای بینالمللی که داخل خاک کشورهای منطقه هستند به نوعی در ارتباط تنگاتنگ با راههای دریایی هستند. بندر چابهار در دریای عمان و بندر عباس در خلیج فارس، از جمله بنادر حیاتی و مهم برای دستیابی به مسیرهای ترانزیت زمینی، از طریق کریدورهای بینالمللی شرق به غرب (جاده ابریشم؛ چین به اروپا) و شمال به جنوب (مسیر اتصال هند به اروپا) محسوب میشوند.
خلیج فارس همواره به دلیل اهمیت استراتژیکی که داشته -چه پیش از استخراج نفت به عنوان یکی از مهمترین مسیرهای تجارت کالا و چه پس از استخراج نفت و به عنوان مهمترین منبع تامین انرژی جهان- محل رقابت قدرتهای بزرگ منطقهای و جهانی بوده است. با توجه به پتانسیل بالای تجارت کالا و انرژی در این منطقه، پیشبینی میشود در آینده نهچندان دور، این منطقه به یکی از مهمترین قطبهای اقتصادی دنیا تبدیل شود. با توجه به اینکه ایران بیشترین خط ساحلی خلیج فارس و همچنین بیشترین سهم از تنگه هرمز را در اختیار دارد، توسعه خدمات لجستیکی دریایی و زمینی میتواند، کشور ما میتواند یکی از سهم بزرگی از این تحول اقتصادی را از آن خود کند.
منابع:
https://khargport.pmo.ir/fa/sailor/cor-%da%a9%d8%b1%db%8c%d8%af%d9%88%d8%b1%d9%87%d8
%a7%db%8c-%d8%a8%db%8c%d9%86-%d8%a7%d9%84%d9%85%d9%84%d9%84%db%8c
http://radiogoftogoo.ir/NewsDetails/?m=179112&n=828989
کتاب اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان صفحه ۸۴-۸۵ و ۲۰۴-۲۰۵
https://data.worldbank.org/indicator/IS.SHP.GOOD.TU?most_recent_value_desc=true
https://www.irna.ir/news/83768416/%D8%AE%D9%84%DB%8C%D8%AC-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3
-%D9%88-%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%
AF%DB%8C-%D8%A2%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8
%AA-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C